Το νερό

Αγώνας για το νερό που δεν υπήρχε, το κουβαλούσαν οι οικογένειες από την πηγή για να έχουν να πίνουν, ενώ για τη λάτρα προμηθεύονταν νερό από τους νερουλάδες. Υπήρχε πρόβλημα ύδρευσης. Όποτε χρειαζόμασταν νερό, πηγαίναμε στην πηγή της Αγίας Γλυκερίας ή πέρναγε η Αργυρώ η νερουλού που μοίραζε νερό με το γαϊδουράκι της στο Γαλάτσι. Το νερό το έπαιρναν από την οδό Ηρακλείου από το Μαντζακόπουλο. Λίγο πιο κάτω υπήρχε μια πηγή που έτρεχε νύχτα μέρα.

galatsi_wtp1Με το ρυάκι της Αγίας Γλυκερίας ξεδιψούσανε οι Γαλατσιώτες και ποτίζονταν οι ανθόκηποι. Πουλούσαν το νερό δυο δραχμές το κάθε φόρτωμα του γαϊδουριού. Άλλοι, όπως ο Ψαράκιας κι ο Σιδέρης, χρησιμοποιούσαν κάρο με πολλά βαρέλια. Ο Παπιώτης πρόσθεσε νεροκολόνες ώστε  να εξυπηρετεί και όσους ήθελαν να γεμίζουν βαρέλια αντί για τενεκέδες. Το νερό το προμηθευότανε από την ΟΥΛΕΝ. Στη γωνία της Βεΐκου με τη Μαυρογένους ξεκινούσε την πορεία του ένα βαθύ ρέμα που έφτανε ως το ΙΚΑ. Ήταν πολύ καλό το νερό του Γαλατσίου, θεράπευε και το στομάχι. Παρά το ότι η ΟΥΛΕΝ ήταν στο Γαλάτσι και ύδρευε όλη την Αθήνα, οι Γαλατσιώτες δεν είχαν τρόπο και δύναμη να κουβαλήσουν το νερό από τις βρύσες του Μοστρού. Είχανε βαρέλια στα παράθυρα.

Η λεωφόρος Γαλατσίου είχε δυο αυλάκια όπου έτρεχε το νερό από την πηγή της Αγ. Γλυκερίας, για να καταλήξει στο ρέμα της σημερινής οδού Πασσώβ. Οι άνθρωποι έπαιρναν από τους νερουλάδες νερό για πόσιμο. Η ζωή για τους πρώτους κατοίκους του Γαλατσίου ήταν δύσκολη. Δεν είχαν νερό και περίμεναν με αγωνία να περάσει ο νερουλάς, που όταν δεν ήταν στην ώρα τους οι άνθρωποι στην πόρτα του σπιτιού για να τους γεμίσει το γκαζοτενεκέ, τους έβαζε τις φωνές.

Το 1956 άρχισε ο αγώνας για να πάρει η περιοχή νερό και αποχέτευση. Στην αρχή το νερό έφτανε μέχρι την οδό Αθηναίων. Μετά η ΕΥ∆ΑΠ τοποθέτησε τους μεγάλους κεντρικούς αγωγούς και υδροδοτήθηκαν οι οδοί Ελληνικού, Πενταγιών, Σαρωνικού, Ρόδων, Τερψιθέας, Πρεμετής, Τεμπών, Φοινίκων και Κενταύρων. Όλη η οδός Ιθάκης ήταν ένα ρέμα με φραγκοσυκιές και χωμάτινα σκαλιά που κατέβαιναν τα παιδιά και έπαιζαν.

Οι πηγές σε όλη την Αθήνα ήταν τρεις: μια της Αγίας Γλυκερίας, άλλη της Φωκίωνος Νέγρη και τρίτη στην Αγίας Ζώνης. Στη σημερινή οδό Τράλλεων πέρναγε ρέμα. Επίσης ρέμα πέρναγε από τη σημερινή οδό Ναρκίσσου και Ι. Φωκά. Στα Κρητικά (γειτονιά του Γαλατσίου) υπήρχε η στέρνα Βιεζανή, όπου μάζευαν το νερό της βροχής και το χρησιμοποιούσαν για να ποτίζουν τις καλλιέργειες.

Υπήρχαν πολλά υπόγεια ρέματα στο Γαλάτσι και τη γύρω περιοχή, που ξεκινούσαν από τη Πεντέλη και έβγαιναν στην επιφάνεια στα Πατήσια, με τα οποία πότιζαν τις καλλιέργειες πατάτας που υπήρχαν εκεί. Σχετική αναφορά για την ποιότητα της πατησιώτικης πατάτας που ποτιζόταν από αυτά τα νερά, υπάρχει στην ταινία «Μπαρμπαγιάννης Κανατάς». Για τα ίδια χωράφια των Πατησίων αναφέρεται ότι χρησιμοποιούσαν το νερό που «περίσσευε» από τις παρυφές του Γαλατσίου, απ’ όπου και η ονομασία του Περισσού, όμορης γειτονιάς του Δήμου Ν. Ιωνίας από την έκφραση «πέρσον ύδωρ», νερό που περισσεύει.

Στο δρόμο που κατεβαίνει για το Ψυχικό υπήρχε πηγάδι που είχε κατασκευάσει η Αγ. Φιλοθέη, για να ποτίζουν οι βοσκοί της περιοχής τα κοπάδια τους, απ’ όπου κατά μία εκδοχή και το όνομα Ψυχικό, σε ανταπόδοση αυτής της ευεργεσίας. Άλλη εκδοχή του ονόματος είναι ότι ονομάστηκε έτσι επειδή εκεί ξεψύχησε ο Μαραθωνοδρόμος που μετέφερε το μήνυμα της νίκης των Ελλήνων στη μάχη του Μαραθώνα.

Το νερό από την πηγή της Αγ’ Γλυκερίας δεν ήταν απλά πόσιμο αλλά και θεραπευτικό. Οι Γαλατσιώτες πίνανε το νερό της μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Για λίγα χρόνια ακόμα χρησιμοποιούσαν το νερό της για λάτρα, τελικά όμως σταμάτησαν γιατί η πηγή είχε μολυνθεί από τα βοθρολύματα των σπιτιών που είχαν χτιστεί εκεί γύρω. Υπήρχε και μια μικρότερη πηγή στη διασταύρωση Πρωτοπαπαδάκη και Βυζαντίου, όπου υπήρχε μάλιστα και στάνη. Ακόμα και σήμερα έχει λίγο νερό που τώρα περνάει κάτω από τις πολυκατοικίες.

Το 1990 χρησιμοποιήθηκε το πηγάδι στην Ελ. Βενιζέλου και Πρ. Ηλία για να ποτιστεί το πάρκο των σχολείων απέναντι από το Σκλαβενίτη. Στην ίδια περιοχή υπήρχε και δεύτερο πηγάδι που το χρησιμοποιούσαν για πότισμα των ανθόκηπων της περιοχής. Πηγάδι υπήρχε και στην οδό Κοραή, το νερό του μάλιστα ήταν πόσιμο. Άλλο πηγάδι, που το νερό του χρησιμοποιούταν για τη λάτρα στην άμεση γειτονιά, υπήρχε στην Τράλλεων – Ι. Φωκά – Εκάβης, στο κτήμα του Τσάκωνα, ενός κληρονόμου του Βεϊκου. Ακόμα ένα πηγάδι υπήρχε στην οδό Πασσώβ στη Γκράβα, δίπλα στο ασβεστοκάμινο.

Η ΟΥΛΕΝ προϋπήρχε και είχε φτιαχτεί από αγγλική ή αμερικάνικη εταιρεία με αυτοχρηματοδότηση, είχε δε το δικαίωμα εκμετάλλευσης του νερού από το Μαραθώνα και την Υλίκη για 50 χρόνια. Οι Γαλατσιώτες προμηθεύονταν νερό από την πηγή της Αγ. Γλυκερίας, από πηγάδια, από κρουνούς που είχε τοποθετήσει η ΟΥΛΕΝ, όπου περίμενες στην ουρά και πλήρωνες, καθώς και από το όποιο δίκτυο είχε δημιουργήσει η ΟΥΛΕΝ και μέχρι όπου έφθανε.

Εκτός από το ρέμα της Ι. Φωκά, υπήρχε και άλλο στην Πασσώβ. Και τα δύο έχουν εγκιβωτιστεί και δεν πέφτουν στον Κηφισό, αλλά καταλήγουν στη θάλασσα. Τα οικιακά λύματα οδηγούνται με αγωγό στην Ψυτάλλεια. Το ρέμα της Φωκά ήταν ανοιχτό μέχρι το 1960 και σε μερικά σημεία έφθανε 7 μέτρα βάθος από την επιφάνεια του εδάφους. Υπήρχαν ξύλινα γεφύρια στις οδούς Συρακουσών και Ναρκίσσου. Αλλά αυτό που δε θα ξεχάσω ποτέ ήταν η λασπουριά του Γαλατσίου. Όταν έβρεχε και κατέβαιναν τα ποτάμια απ’ τα Τουρκοβούνια, η Βεΐκου πλημμύριζε. Δεν υπήρχαν αποχετεύσεις κι έτσι τα νερά µε όλη τη λάσπη κάλυπταν σχεδόν όλη τη λεωφόρο Βεΐκου για αρκετές μέρες.